Μόνο τα τελευταία 17 χρόνια έχουν περάσει 37 φορολογικά νομοσχέδια στη χώρα μας, τα οποία περιείχαν 722 εξουσιοδοτήσεις, αλλά επιπλέον έχουν περάσει 109 μεταβατικές διατάξεις, και άλλες 273 ρυθμίσεις για φορολογικά θέματα διάσπαρτες σε άλλα, άσχετα νομοσχέδια. Για να εξηγήσουν όλα αυτά, κάθε χρόνο εκδίδονται περίπου 200 υπουργικές εγκύκλιοι.
Για να καταλάβετε για τι μεγέθους χάος μιλάμε: Το 2014 ψηφίστηκαν 45 άρθρα, διάσπαρτα σε άσχετα νομοσχέδια, που ρύθμιζαν ή άλλαζαν το περιεχόμενο των φορολογικών νόμων. Το 2015 ψηφίστηκαν 61 άρθρα, διάσπαρτα σε άσχετα νομοσχέδια, που ρύθμιζαν ή άλλαζαν το περιεχόμενο των νόμων για το ασφαλιστικό.
Φανταστείτε τώρα να είστε μια ξένη εταιρεία που θέλει να επενδύσει στην Ελλάδα, και να μαθαίνετε ότι το φορολογικό καθεστώς της χώρας θα αλλάζει τουλάχιστο δύο φορές το χρόνο.
Τι θα κάνατε;
Οι συνέπειες της πολυνομίας αλλά και της κακονομίας σε μια σειρά από τομείς, από την οικονομία, τις επενδύσεις και την ανάπτυξη μέχρι τη γραφειοκρατία, την αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης και τη δικαιοσύνη είναι δραματικές. Στη νέα έρευνα της διαΝΕΟσις καταγράψαμε την έκταση του προβλήματος στην Ελλάδα σήμερα, εξετάσαμε τα αίτιά του, αναλύσαμε τις επιπτώσεις του και καταλήξαμε σε μια σειρά από συγκεκριμένες, ρεαλιστικές προτάσεις για τον περιορισμό του.
Η ερευνητική ομάδα, που αποτελείται από τον Αν. Καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης στο ΕΚΠΑ Δημήτρη Σωτηρόπουλο και τον υποψήφιο διδάκτορα Πολιτικής Επιστήμης στο ΕΚΠΑ Λεωνίδα Χριστόπουλο, μελέτησε τα τεύχη Α' και Β' των ΦΕΚ που κυκλοφόρησαν από το 2001 μέχρι το 2016, ανέλυσε τον αριθμό και το περιεχόμενό τους, και με αυτό τον τρόπο χαρτογράφησε αποτελεσματικά την έκταση και τη φύση του προβλήματος σήμερα. Μετρώντας ακριβώς ποιοι και πόσοι νόμοι, διατάγματα και άλλες κανονιστικές πράξεις έχουν περάσει τα τελευταία 17 χρόνια, και αξιολογώντας το περιεχόμενό τους, μπορούμε να αποκτήσουμε μια αρκετά καθαρή εικόνα για το διπλό πρόβλημα της πολυνομίας και της κακονομίας στην Ελλάδα.
Ολόκληρη την έρευνα μπορείτε να τη διαβάσετε εδώ. Είναι απλά γραμμένη και ευανάγνωστη (αντίθετα με τα περισσότερα νομοσχέδια), και αποτυπώνει τον τρόπο με τον οποίο το ελληνικό κράτος νομοθετεί. Από το Δεκέμβριο του 2017, η έρευνα κυκλοφορεί και σε μορφή βιβλίου, που είναι διαθέσιμο σε όλα τα βιβλιοπωλεία καθώς και εδώ. Παρακάτω θα δούμε τις βασικές πτυχές του προβλήματος, και τα βασικά συμπεράσματα της έρευνας.
ΠΟΛΥΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΚΑΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (PDF)
Οι ορισμοί
Πολυνομία αποκαλούμε την υπερπληθώρα νομικών ρυθμίσεων σε μια χώρα, όπου "νομικές ρυθμίσεις" αποκαλούμε το σύνολο της ρυθμιστικής παραγωγής του κράτους, τους νόμους, τα προεδρικά διατάγματα, τις υπουργικές αποφάσεις κ.λπ.
Κακονομία αποκαλούμε το πρόβλημα της χαμηλής ποιότητας των νομικών ρυθμίσεων, όταν αυτές δηλαδή περιέχουν ασαφείς, δυσνόητους κακογραμμένους νόμους και αντικρουόμενους κανόνες.
Η πολυνομία προκαλεί κακονομία, και το ανάποδο. Όταν υπάρχουν υπερβολικά πολλοί νόμοι, αναπόφευκτα εμφανίζονται αντιφάσεις, και όταν οι νόμοι είναι αντικρουόμενοι ή ασαφείς, αναπόφευκτα χρειάζονται νέοι ρυθμιστικοί κανόνες για να τους αποσαφηνίσουν.
Από ό,τι αποδεικνύεται, η Ελλάδα πάσχει και από τα δύο προβλήματα σε πολύ μεγάλο βαθμό.
Τα τελευταία 17 χρόνια που μελετήσαμε ενδελεχώς στη χώρα έχουν ψηφιστεί 1.569 νόμοι με 26.235 άρθρα και έχουν περάσει και 3.585 Προεδρικά Διατάγματα. Τα ΦΕΚ που τους περιέχουν καταλαμβάνουν σχεδόν 65.000 σελίδες. Τα χρόνια της κρίσης έχει εκτοξευθεί ο αριθμός των Πράξεων Νομοθετικού Περιεχομένου (67 μετά το 2010, μόλις 13 πριν), καθώς και των πολυνομοσχεδίων.
Τα τελευταία χρόνια μέχρι και ένα στα τρία νομοσχέδια, (ακόμα και κυρώσεις διεθνών συμφωνιών), περιέχουν μέσα τους και άσχετες διατάξεις που αφορούν άλλα θέματα -κάτι που απαγορεύεται από το Σύνταγμα. Η κακονομία στη χώρα είναι πλέον ο κανόνας.
Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα του ν.4093/2012, του επονομαζόμενου "Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής", το οποίο ψηφίστηκε στις 9 Νοεμβρίου του 2012.
Την ίδια ημέρα, στο ίδιο ΦΕΚ δημοσιεύτηκε και μια Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου που τροποιούσε διατάξεις του συγκεκριμένου νόμου, επαναφέροντας διατυπώσεις του νομοσχεδίου όπως ήταν πριν τις αλλάξει το νομοθετικό σώμα.
Κι αυτό γίνεται συνέχεια. Περνούν αντιφατικές ή και εντελώς αντικρουόμενες ρυθμίσεις νόμων για το ίδιο ζήτημα. Εκδίδονται υπουργικές εγκύκλιοι που αναιρούν το περιεχόμενο νόμων. Περνούν ρυθμίσεις που είναι αντίθετες προς το ευρωπαϊκό κεκτημένο ή θεμελιώδεις διεθνείς συμβάσεις τις οποίες έχει υπογράψει η χώρα. Περνούν νομοσχέδια γεμάτα συντακτικά ή γραμματικά λάθη, κακά ελληνικά, ή με εξώφθαλμα λανθασμένη χρήση της νομικής ορολογίας.
Κι αυτό συνεχίζεται ανεξάρτητα από το ποια είναι η κυβέρνηση.
Αλλά πώς φτάσαμε ως εδώ;
Τα αίτια
Τα αίτια της πολυνομίας είναι πολλά, αλλά μπορούν να συνοψιστούν εν μέρει σε κυρίως τρία.
Το πρώτο είναι η πολιτική κουλτούρα της χώρας, σύμφωνα με την οποία η νομοθέτηση είναι το κύριο έργο μιας κυβέρνησης. Όλοι οι υπουργοί θέλουν να περάσουν νόμους, καλύτερους από τους προηγούμενους, για να δείξουν ότι παράγουν έργο. Ειδικά σε περιόδους πολιτικής πόλωσης η τάση αυτή είναι πολύ έντονη.
Το δεύτερο αίτιο έχει να κάνει με την κουλτούρα της δημόσιας διοίκησης, στην οποία κυριαρχεί μια τυπολατρία που οδηγεί και σε υπερβολική ρυθμιστική παραγωγή. Για να γίνει οτιδήποτε στο ελληνικό δημόσιο πρέπει να είναι επακριβώς προβλεπόμενο από κάποια κανονιστική πράξη. Πρέπει να ρυθμίζονται τα πάντα.
Ο τρίτος λόγος είναι ευρύτερος και έχει να κάνει με τον τρόπο που λειτουργεί το κοινοβούλιο ως απλός επικυρωτής των αποφάσεων της κυβέρνησης, με την απουσία αποτελεσματικών μηχανισμών ελέγχου και αξιολόγησης της παραγωγής ρυθμίσεων, αλλά και το ίδιο το Σύνταγμα που υποκινεί το νομικό πληθωρισμό.
Και, βεβαίως, υπάρχουν αίτια πίσω από αυτά τα αίτια. Η πλειοψηφία των ανθρώπων με τους οποίους μιλήσαμε στα πλαίσια αυτής της έρευνας συμφωνούν ότι το πρόβλημα της πολυνομίας -αλλά και της κακονομίας- είναι ένα πρόβλημα πολιτικό. Δεν υπάρχει πολιτική βούληση για την καταπολέμησή του, επειδή η πληθώρα κακογραμμένων και αντικρουόμενων νόμων εξυπηρετεί τη λειτουργία του πελατειακού κράτους.
Το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτού του φαινομένου είναι ο τρόπος με τον οποίο νομοθετήθηκε το ασφαλιστικό σύστημα: Κάθε ασφαλιστικό νομοσχέδιο από τη δεκαετία του '30 κιόλας ήταν μια πολιτική διευκόλυνση για επιμέρους ομάδες εργαζομένων. Γι' αυτό μέσα σε 75 χρόνια η Ελλάδα πέρασε 884 ασφαλιστικά νομοσχέδια και 1.700 υπουργικές αποφάσεις.
Αλλά υπάρχουν ατελείωτα παρόμοια παραδείγματα. Ξέρατε ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν σε ισχύ 27 νομοθετικές ρυθμίσεις που ορίζουν τον τρόπο λειτουργίας των σχολών χορού και των ωδείων;
Μέσα στα φωτογραφικά άρθρα και τις άσχετες τροπολογίες κρύβονται ρουσφέτια. Τα κενά που αφήνουν αντικρουόμενες κανονιστικές πράξεις δημιουργούν βολικά παραθυράκια.
Ολόκληρο το πολιτικό μας σύστημα βασίζεται στην διατήρηση αυτής της ακατάσχετης, δυσλειτουργικής νομοδιάρροιας.
Κι αυτό έχει πολύ σοβαρότερες συνέπειες από την απλή διαιώνιση της διαφθοράς στον κρατικό μηχανισμό.
ΓΕΩΡΓΙΑ ΒΑΓΕΝΑ: ΒΑΣΙΚΗ ΑΙΤΙΑ ΟΛΗΣ ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΣΑΠΙΑΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΗΣ ΠΟΛΥΝΟΜΙΑΣ ΚΑΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΟΜΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΙΔΙΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΕΤΑΙΡΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ (LINK) ΠΟΥ ΠΑΡΙΣΤΑΝΕΙ ΤΟΥΣ ΘΕΣΜΟΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΕΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑ ΦΕΟΥΔΑΡΧΙΚΗΣ ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ ΜΙΑ ΒΟΥΛΗ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΣΥΣΤΑΘΕΙ ΠΟΤΕ ΣΕ ΣΩΜΑ(LINK) ΜΕ ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ ΜΑΡΙΟΝΕΤΕΣ ΕΝΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥ ΠΟΥ ΚΟΝΤΡΟΛΑΡΕΤΑΙ ΑΠΟ ΑΝΘΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΑΡΑΝΟΜΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΟΥ ΕΠΙΒΛΗΘΗΚΑΝ ΣΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΜΕ ΤΟ ΨΕΥΤΟΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ ΟΘΩΝΑ ΠΟΥ ΙΣΧΥΕΙ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΕΧΕΙ ΚΑΤΑΣΤΗΣΕΙ ΤΟ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΙΣΡΑΗΛΙΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΙΣ ΚΡΑΤΟΣ ΕΝ ΚΡΑΤΕΙ ΜΕ ΣΦΡΑΓΙΔΑ ΔΗΜΟΣΙΟΥ (ΛΙΝΚ)
Η ΛΥΣΗ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ
ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΑΡΟΥΝ ΤΗΝ ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΟΥΣ ΩΣ ΑΥΤΟΧΘΟΝΕΣ ΚΥΡΙΑΡΧΟΙ ΙΘΑΓΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΝΑ ΠΑΝΕ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΑ ΣΤΗΝ 5Η ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΗ.
Ο ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΦΟΡΕΑΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΝΕΛΕΥΣΙΣ ΕΙΝΑΙ Η ΤΕΡΑΣΤΕΙΑ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΠΟΥ ΘΑ ΟΔΗΓΗΣΕΙ ΤΟΥΣ ΙΔΙΟΥΣ ΤΟΥΣ ΕΝΕΡΓΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΟΥΛΗ.
ΚΑΛΟΥΜΕ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΝΑ ΕΝΩΘΟΥΝ ΜΕ ΤΟΝ ΔΙΚΟ ΤΟΥΣ ΦΟΡΕΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΝΕΛΕΥΣΙΣ ΜΕ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΑΞΙΑΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ, ΚΑΙ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΠΛΟΥΤΟ ΓΙΑ ΝΑ ΔΟΜΙΣΟΥΝ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΣΤΗ ΒΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑ ΚΑΙ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ΤΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΥ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου